BETAM’ın yayınladığı bir rapora göre enflasyonun her gelir grubunda farklı etkisi oluyor. Gıda enflasyonunun yoksulu, ulaştırma enflasyonunun zengini vurması nedeniyle de iki grup arasındaki farklılaşma beklenenden az…

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), “Gıda Enflasyonu Yoksulu, Ulaştırma Enflasyonu Zengini Vurdu” başlıklı raporunu yayınladı.

Raporda, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) enflasyon sepetinin ortalama hane halkının harcamalarından oluştuğuna ancak gelir grubuna göre hanelerin tüketim sepetinin değişebileceğine vurgu yapıldı. Bu nedenle enflasyon oranlarının zaman içerisinde az ya da çok farklılaşabileceği ifade edildi.

BETAM Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Furkan Kavuncu imzasıyla yayınlanan rapor iki grup üzerinde yoğunlaşıyor:

– En fazla harcamayı yapan yüzde 20’lik grup (zengin enflasyonu)

– En az harcamayı yapan yüzde 20’lik grup (yoksul enflasyonu)

Buna göre başlangıç yılı kabul edilen 2003’ten Mayıs 2017’ye kadar geçen sürede yoksul enflasyonu yüzde 230 artarken, zengin enflasyonu yüzde 208,5 yükseldi. Yani 14,5 yıllık sürede en zengin ile en yoksulun enflasyon farkı 21,5 puan.

Son iki yıla bakıldığında ise Nisan 2017 ve Nisan 2019 arasında en yoksul enflasyonu yüzde 32,44 arttı. En zengin enflasyonundaki artış ise yüzde 32,08 oldu.

Yoksul bütçesinin yüzde 46’sı, zengin bütçesinin yüzde 21’i gıda 

Her iki grubun maruz kaldığı enflasyonda ciddi bir farklılık olmamasının nedeni ise farklı gelir gruplarının farklı şeyleri tüketme tercihi.

Örneğin, zenginin tüketim sepetinde yoksulun sepetine kıyasla daha büyük paya sahip kalemlerde, başta ulaştırma (enerji) fiyatları olmak üzere, yüksek fiyat artışları görülüyor.

En zengin yüzde 20’lik kesim, ulaşım, giyim ve ayakkabı, eğlence ve kültür, eğitim, ev aletleri ve mobilya gibi ihtiyaçlara yoksullara göre bütçesinde daha fazla yer verirken, yoksulun öncelikli harcaması gıda ve konut.

Son iki yılda en yoksulun bütçesinde yüzde 39, en zenginin bütçesinde ise yüzde 18’lik paya sahip konut, su ve enerji fiyat artışı yoksul enflasyonuna 49,9 puanlık katkı yaparken, zenginin enflasyonuna 24,4 puanlık katkı yapıyor.  Aradaki fark yoksulun aleyhine 25,5 puan olarak hesaplanıyor.

Alkollü içeceğin bütçe payı yoksulda daha fazla

İkinci sırada olan gıda ve alkolsüz içecekler en yoksul kesimin enflasyonuna 45,9 puanlık katkı yaparken, en zenginin enflasyonuna olan katkısı 21,4 puanla sınırlı. Gıda kalemindeki enflasyon farkı yoksulun 24,4 puan aleyhine.

“Yoksul enflasyonunu, sınırlı ölçüde de olsa, mizahi bir şekilde artıran, son kalem ‘alkollü içecekler ve tütün’ harcamalarıdır” denilen raporda bu kalemin yoksul bütçesindeki payı yüzde 5, zengin bütçesindeki payı ise yüzde 3 olarak belirtildi.

Öte yandan en zengin yüzde kesimin bütçesinde yüzde 29, en yoksul kesimin bütçesinin ise sadece yüzde 5’lik bir bölümünü oluşturan ulaştırma kalemi, 30 puanla zenginin aleyhinde büyük bir fark yaratıyor ve yoksul ve zengin arasındaki enflasyon farkını önemli ölçüde azaltıyor.

Independent