Dünya, yaklaşık 700 milyon yıl önce tamamen donmuş bir hâldeydi. Gezegen kutuplardan ekvatora kadar buzla kaplıydı. Ancak buna neyin sebep olduğu bir gizemdi. Araştırmacılar, bu gizemin çözüldüğünü öne sürüyor.

Avustralyalı jeologlar, 700 milyon yıldan daha uzun bir süre önce Dünya tarihinde yaşanan buzul çağı iklimine büyük olasılıkla neyin neden olduğunu belirlemek için levha tektoniği modellemesini kullandı. Çalışmanın başyazarı Dr. Adriana Dutkiewicz şöyle anlatıyor:

Tarihsel olarak düşük volkanik karbondioksit emisyonları, şimdi Kanada’da bulunan büyük bir volkanik kaya yığınının ayrışmasına yardımcı oldu, bu süreç atmosferik karbondioksiti emiyor.

Ekip, Güney Avustralya’daki Flinders Sıradağları’na yaptıkları bir jeolojik saha gezisinde gördükleri buzul kalıntılarının kendilerini buzul çağının nedenini ve olağanüstü uzun süresini araştırmaya sevk ettiğini söylüyor. Araştırmacılar, bunun için Sydney Üniversitesi EarthByte bilgisayar modellerini kullandılar.

Sturtian buzullaşması olarak adlandırılan uzun buzul çağının tetiklenmesi ve sona ermesi için çeşitli nedenler öne sürülmüş olsa da neden 57 milyon yıl sürdüğü bir gizem olarak kalmıştı. Dr. Dutkiewicz, bunun biz insanlar için hayal etmesi zor bir zaman aralığı olduğunu vurguluyor.

Ekip, eski süper kıta Rodina’nın parçalanmasından sonraki bir zamanda kıtaların ve okyanus havzalarının evrimini gösteren bir levha tektoniği modelini temel aldı. Bu modeli, levhaların birbirinden ayrıldığı ve yeni okyanus kabuğunun doğduğu yerler olan okyanus ortası sırtları boyunca su altı volkanlarındaki karbondioksit gazı arınımını hesaplayan bir bilgisayar modeline bağladılar.

Analizler sonucunda Sturtian buzul çağının başlangıcının, volkanik karbondioksit emisyonlarının düşük olması ile tam olarak örtüştüğünü fark ettiler. Karbondioksit çıkışı da buzul çağının tüm süresi boyunca nispeten düşük olmuştur.

Bu dönemde Dünya’da çok hücreli hayvanlar ya da kara bitkileri yoktu. Atmosferdeki sera gazı konsantrasyonu neredeyse tamamen volkanlardan ve karbondioksit tüketen silikat kaya ayrışma süreçlerinden çıkan karbondioksitten oluşuyordu.

Profesör Dietmar Müller, bu dönemde iklimi jeoloji yönettiğini belirterek Sturtian buzul çağının iki sebepten başladığını düşündüklerini söylüyor. Levha tektoniğinin yeniden düzenlenmesi volkanik gaz çıkışını minimuma indirdi. Aynı zamanda Kanada’daki kıtasal volkanik bölge atmosferik karbondioksit tüketerek aşınmaya başladı. Müller şöyle devam ediyor:

Sonuç olarak atmosferik karbondioksit, buzullaşmanın başladığı seviyeye düştü. Bu seviyenin milyonda 200 parçacığın altında, yani bugünkü seviyenin yarısından daha az olduğunu tahmin ediyoruz.

Ekibin çalışması, Dünya’nın uzun vadeli geleceği hakkında ilgi çekici soruları gündeme getiriyor. Yakın zamanda ortaya atılan bir teori, Dünyamızın önümüzdeki 250 milyon yıl içinde memelilerin soyunun tükenmesine neden olacak kadar sıcak bir süper kıta olan Pangea Ultima’ya doğru evrimleşebileceğini öne sürüyordu.

Kıtasal çarpışmalar arttıkça ve levhalar yavaşladıkça, Dünya’daki volkanik karbondioksit emisyonları düşük seviyelerde seyrediyor. Yani Pangea Ultima, yeniden bir kartopuna dönüşebilir. Dr. Dutkiewicz şöyle anlatıyor:

Gelecek ne getirirse getirsin, burada incelenen türden jeolojik iklim değişikliğinin son derece yavaş gerçekleştiğine dikkat etmek önemlidir. NASA’ya göre, insan kaynaklı iklim değişikliği daha önce gördüğümüzden 10 kat daha hızlı gerçekleşiyor.

Evrim Ağacı