İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir’in yayımladığı 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu, dünya çapında 117 ülke ve 6 bin 475 şehrin hava kirliliği değerlerini analiz ediyor. Rapora göre Türkiye, hava kirliliği sıralamasında 46’ncı pozisyondaki yerini korurken Iğdır, Avrupa bölgesinde havası en kirli kent oldu.

Türkiye’yi Avrupa bölgesinde inceleyen rapora göre, Avrupa’nın havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır 66 μg/m yoğunluğuyla ilk sırada yer alırken Iğdır’ı, 49.8 μg/m yoğunluğuyla Rusya’nın Krasnoyarsk kenti ve 47.2 μg/m yoğunluğuyla Sırbistan’ın Yeni Pazar şehri takip ediyor. Dördüncü sırada 46 μg/m yoğunluğuyla Bosna Hersek’in Foča, beşinci sırada ise 44.4 μg/m yoğunluğuyla Düzce kenti yer alıyor.

Türkiye’nin havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır ve Düzce’yi Erzurum izliyor. 2020’de ilk sırada yer alan Çorum ise Bursa’nın hemen önünde havası en kirli 9’uncu kent.

IQAir, metreküp başına düşen ince parçacıklı madde (PM2.5) yoğunluğu ölçümlerini esas alıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) geçen yıl güncellediği hava kirliliği eşik değerlerini kullanan raporuna göre, dünya çapında şehirlerin yüzde 97’sinde bu eşik aşılmış durumda. WHO standartlarına göre, bir bölgede temiz hava solunabilmesi için PM2.5 değerinin en fazla 5 μg/m olması gerekirken incelenen 6 bin 475 şehirden sadece 222 tanesi bu standartları karşılıyor.

2021’de Türkiye’de hava kirliliği, WHO kılavuz değerlerinin 3 ila 5 katı üzerinde. Türkiye’de PM2.5 yoğunluğu 2021 yılında ortalama 20 μg/m olarak ölçüldü. 2020 için bu oran 18,7’ydi. Türkiye, bu oranla Avrupa bölgesindeki 42 ülke arasında havası en kirli 7’inci ülke konumunda. Hava kirliliğindeki artışa, Avrupa genelinde görülen yoğun yangınların katkıda bulunduğu belirtiliyor.

Hava kirliliği hayati risk teşkil ediyor

Saç telinin çapının 30’da biri kadar büyüklükteki PM2.5 parçacıkları bazı solunum yolu hastalıkları ve akciğer kanseriyle ilişkilendiriliyor. Rapora göre hava kirliliği, nüfusun en kırılgan kesimlerine daha fazla tesirde bulunuyor. 2021’de 5 yaşın altındaki yaklaşık 40 bin çocuk ölümü doğrudan PM2.5 kirliliğiyle ilişkilendirildi.

Eylül 2021’de WHO, küresel sağlık etkileri sebebiyle, hava kirliliği kılavuz değerlerini 2006 yılından bu yana ilk kez güncelledi. Buna göre, tavsiye edilen PM2.5 değeri 10 μg/m’dan 5 μg/m’a düşürüldü.

BBC Türkçe