TMMOB tarafından hazırlanan rapora göre, deprem bölgesinde hâlâ el değmeyen enkazlar var. Raporda, plansızlığın can kaybının artmasına neden olduğu vurgulandı.

Türk Mimar ve Mühendis Odaları Birliği, (TMMOB) depremden etkilenen kentlere ilişkin dün itibarıyla durum tespiti raporunu yayımladı. Raporda özellikle Adıyaman, Maraş ve Hatay’daki duruma ilişkin bilgiler oldukça dikkat çekti.

Rapora göre, Elbistan’da “hiçbir şekilde dokunulmamış, üzerindeki kar örtüsünde el izi dahi olmayan” enkazlar bulunuyor. Raporda bazı illerde dikkat çeken tespitler şöyle:

•ADIYAMAN
Belediye Başkanlığı binası da dâhil olmak üzere merkezdeki binaların yüzde 90’nın yıkıldığı, neredeyse hiç müdahale edilmediği, bazı ilçelere ve köylere hiç gidilmediği, buna karşılık birçok gönüllü kurtarma ekibinin ise valilik kriz binasının önünde görev bekledikleri, ilgisizlik nedeniyle de isyan ettikleri de gözlenmiştir.

Devletin kurum ve kuruluşlarının hâlâ yeterli düzeyde alanda olmadıkları, halkın birçok ihtiyacının AFAD yerine diğer kurum kuruluşlar tarafından karşılanmaya çalışıldığı, buna rağmen başta çadır olmak üzere ihtiyaç malzemelerine el koyulduğu tespit edilmiştir. Besni ilçesinde yapılan incelemelerde, birçok yıkık bina olmasına rağmen hiç birinde kurtarma çalışmasının olmadığı tespit edilmiştir.

•DİYARBAKIR
12 Şubat 2023 tarihi itibariyle Valilik tarafından, alandaki Sivil Toplum ve Meslek Örgütlerinin kurmuş oldukları kriz masası çalışmaları engellenmeye çalışılmakta, AFAD çadırlara el koymaktadır.

•HATAY
Arama kurtarma çalışmaları oldukça yetersiz ve organizasyondan uzak şekilde devam etmektedir. Diğer bölgelerde olduğu gibi enkaz kaldırma çalışmalarına yönelik düzenli bir çaba görülmemektedir. Şehir önemli ölçüde boşaltılmış; yakınlarını bekleyenler ile arama- kurtarma, destek ekipleri dışında adeta kimse kalmamıştır. Yardımların dağıtımı noktasında yaşanan koordinasyon ve işgücü eksikliği nedeniyle çoğu yardım malzemesi rastgele yerlere bırakılarak halkın kendi kendine bunlara erişmesi beklenmektedir.

•MARAŞ
Depremin üzerinden 7 gün geçmesine rağmen halen seyyar prefabrik tuvaletler, duş almak için seyyar prefabrik yapıların kurulmadığı tespit edilmiş, kriz masası tarafından konteyner kent kurulması için konteyner teminine başlandığı açıklamıştır. İlk üç gün kentte arama-kurtarma ekibinin gelmediği, vatandaşların enkazları kendi imkânları ile kaldırmaya ve soğuktan donarak ölmüş bedenleri enkaz altından çıkartmaya çalıştığı görülmüştür. Elbistan’da halen hiçbir şekilde dokunulmamış, üzerindeki kar örtüsünde el izi dahi olmayan, birçok enkazın bulunduğu tespit edilmiştir.

Hasarın sebebi denetimsizlik

Raporda ayrıca şu tespitlere verildi: Yıkımın bu denli ağır olmasının diğer bir ifadeyle tüm yerleşim yerlerinde binaların yıkılmasının ya da hasar görmesinin temel nedenlerinin; kamu denetiminin yoksunluğu; imar planlarına ve mimarlık ve mühendislik projelerine aykırı yapılaşma; inşaat uygulamalarındaki hatalar ve liyakatsizlik olduğu bir kez daha görülmüştür. Ölü sayısının bu denli artmasına neden olan faktörlerin en önemlilerinin geç müdahale, kamu otoritesinin eksikliği, afete hazır olmama, koordinasyonu sağlayacak afet yönetim planının olmayışının getirdiği plansızlık ve koordinasyon eksikliği, acil müdahale sağlık merkezlerinin oluşturulamaması, zorlu kış şartlarında barınma ihtiyacının giderilememesi olduğunu söylemek şimdiden mümkündür.

Gerekli donanımda geçici barınma merkezlerinin yapılamamış olması barınma krizine yol açtığı gibi salgın riskini de beraberinde getirmektedir.