Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2011 yılı Dünya Engellilik Raporu’na göre dünya nüfusunun yüzde 10 ila 12’si engelli insanlardan oluşuyor. Engelli Anneleri ve Gönüllüleri Derneği Başkanı Şenay Keçeci, “Yaşanan sorunlar ağırlıklı olarak kadınları ilgilendiriyor” diyor.

Raporda engellilerin dünyada görünmeyen en büyük azınlık olduğu belirtiliyor. Bu nüfusun önemli bir bileşeni de engelli çocuklar. DSÖ’nün verilerine göre dünya genelinde engelli çocukların yüzde 5’i yani 93 milyonu ağır engelli durumunda. Engelli Anneleri ve Gönüllüleri Derneği (EAGD) Başkanı Şenay Keçeci, Türkiye’de ise engelli çocukların 600 binin ağır engelli olduğu sonucunun çıktığını belirtiyor.

“Devlet bakım işini aileye bırakmış”

Bakım gereksinimi olan engelliler için devlet tarafından işletilen ve özel işletme adı altında çalışan bakım merkezlerinin sayısının da oldukça sınırlı olduğunu söyleyen Keçeci, “Devlet bakım işini büyük oranda aileye bırakmış durumda” diye de ekliyor.

Bu bakım sorumluluğunun önemli bir bölümü de annelerin üzerinde. Dernek, evde ağır engelli bakımı yapan kadınların emeklilik hakkı için çalışıyor. Bu kapsamda geçen hafta Evde Ağır Engelli Bakımı Yapan Kadınların Emeklilik Hakkı İçin Mevzuat Değişikliği Hazırlık Çalıştayı düzenledi.

“Aile kadın evdeki işleri yapar, erkek dışarıda çalışır gibi geleneksel aile içi rol bölüşümleri kültürü ve başkaca birçok nedenden dolayı bu sorumluluğu kadınlara bırakıyor. Bakımın ve yaşanan sorunların muhatabının kadınlar olmasının diğer bir nedeni ise; evde ağır engelli çocuğun veya yetişkinin olduğu çok fazla örnekte erkekler evi terk ediyor, boşanıyor ya da ağır engelliyi anneyle baş başa bırakıyor. Bakım işi bir bütün olarak ailenin sorumluluğuna bırakılmış olsa da gerçek yaşamda bu sorumluluk kadınlara yükleniyor. Onun için yaşanan sorunlar ağırlıklı olarak kadınları ilgilendiriyor.”

Engelli bakımı yapan 550 bin kadın emeklilik hakkını istediğini belirten Keçeci, şu bilgileri veriyor:

“Türkiye’de yaklaşık 600 bin ağır engellinin evde bakımı yapılıyor. Devlet, sosyal devlet ilkesi gereği üstlenmesi gereken sorumluluğu aileye bırakmış durumda. Aile ise bu işi ağırlıklı olarak kadınlara havale ediyor. Evde bakımı yapılan kişilerin yüzde 91’inin (yaklaşık 540 bin) bakımı kadınlar tarafından yapılıyor.”

“Kadınların çalışacak zamanı yok”

Keçeci, evde ağır engelli bakımı yapan kadınların hakları ve sorunlarıyla ilgili ise şunları söylüyor:

“Evde ağır engelli bakımı yapan kişilere belli kriterlere bağlı olarak ‘bakım maaşı’ ödeniyor. Bakım maaşı 2022 Temmuz-Aralık dönemi için 3 bin 339TL’dir yani asgari ücretin yüzde 60’ı kadar. Öncelikle bakımı yapılan kişinin Sağlık Kurulu Raporu’nda engel oranının yüzde 50 olması ve ‘Ağır engelli’ ibaresinin bulunması gerekiyor.