Sağlık Bakanı Memişoğlu, m çiçeğiyle ilgili “Bilim kurulumuzu oluşturduk ve bu hastalıkla ilgili eğer ülkemize gelirse nasıl bir önlem alınması gerekir, gelmeden nasıl bir önlem alacağız, gelirse ne yapacağız, bunlarla ilgili bütün planlamalarımızı ve hazırlığımızı yaptık” dedi.

Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, HaberTürk TV’de m çiçeği (m pox) virüsüne ilişkin açıklama yaptı.

Memişoğlu, m çiçeği salgınının 20 yıldır Kongo’da olduğunu, yeni bir hastalık olmadığını söyledi.

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ/WHO) Temmuz 2022’de bugünkü gibi acil durum ilan ettiğini kaydeden Memişoğlu, Mayıs 2023’e kadar bu ilanın devam ettiğini, o zaman da Avrupa ve Türkiye’de birkaç vaka görüldüğünü anımsattı.

Memişoğlu, “Şu an bizde yok. Şimdi farklı bir versiyonla 2024’te yeniden aynı bölgede görülüyor. Bu hastalık normalde o bölgede zaten görülen bir tür. Bu, daha çabuk bulaştığı, temas yoluyla bulaştığı söylenen bir çeşidi. Bilim insanlarıyla oturup konuştuğumuzda Türkiye’de 2024’te bu görülmedi. Şu ana kadar ülkemizde bu son maymun çiçeği hastalığıyla ilgili bir tanı konulmadı. Yani bizde şu ana kadar yok, inşallah da olmasın” dedi.

“Bilim kurulumuzu oluşturduk”

Bakan Memişoğlu, gerekli hazırlıkların yapıldığını söyledi:

“Bu acil durumdan sonra bilim kurulumuzu oluşturduk ve bu hastalıkla ilgili eğer ülkemize gelirse nasıl bir önlem alınması gerekir, gelmeden nasıl bir önlem alacağız, gelirse ne yapacağız, bunlarla ilgili bütün planlamalarımızı ve hazırlığımızı yaptık.

Bu bilim kurulu hastalıkla mücadelenin rehberi aslında. Dünya Sağlık Örgütü ilanında bunu söylüyor. Hazırlıklı olun ama yayılıp yayılmayacağı konusunda bir netlik yok çünkü lokalize kalıyor genelde Afrika’da bu hastalık.

Tabii ki başka yerlerde tek tük olacaktır ama salgın şeklinde olma ihtimali, bilim insanlarının söylediği kadarıyla COVID gibi olmayacağını herkes ifade ediyor. COVID temasla değil tamamen solunum yoluyla bulaştığı için yaygın bir hastalık oldu.”

Çiçek aşısı

Virüsün yapısının değişebileceğini veya başka bir virüsün de salgın yapabileceğini kaydeden Memişoğlu, “Biz sağlık sistemi olarak buna hazırlıklıyız. Tüm önlemlerimizi almaya başladık. Nasıl COVID’de başarılı olduysak, sağlık sistemimizle, insan gücümüzle buna da hazırlıklıyız. Testinden aşısına kadar her türlü önlemi alıyoruz” dedi.

Memişoğlu, bilim insanlarının, çiçek aşısı olanların bu hastalıktan yüzde 85 korunduğu yönünde açıklamaları olduğunu hatırlatarak, “1980’e kadar ülkemizde zaten çiçek aşısı olmayan hemen hemen yok. Yine de her türlü önlemi alıyoruz. Hastalık nedir, nasıl dolaşıyor, nasıl davranacağız, bunların hepsini bilim kurulumuzun rehberinde yayınladık. Bu rehbere web sayfamızdan ulaşılabilir” diye konuştu.

“Ateş ve baş ağrısı ile başlıyor”

Hastalığın ateş ve baş ağrısıyla başladığının bilindiğini kaydeden Memişoğlu, Afrika’dan bu tür vakaları takip etmeye çalıştıklarını belirtti.

Memişoğlu, ” Son varyantın öldürme oranının biraz daha yüksek olduğunu gösteriyorlar. Ama tabii ki 15 bin vatandaş etkilenmiş Kongo’da. İşte 517, Dünya Sağlık Örgütünün söylemesine göre ölü var. Ama genelde başka hastalıkları olan insanlarda ölüm oranının yüksek olduğunu ifade ediyorlar. O nedenle de takip ediliyor” dedi.

Hastalığın aşısı olduğunun söylendiğini kaydeden Memişoğlu, ancak son versiyonla ilgili net bir bilginin şu anda kimsede olmadığını ifade etti.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) hastalıkla ilgili bilgi notu yayımladı:

Nasıl bulaşır?

Adında “maymun” geçmekle birlikte maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen bir hastalıktır. Günümüzdeki görülen salgınlardaki bulaşma yolu insandan insanadır.

Yakın fiziksel temas: Mpox, enfekte bir kişiyle doğrudan cilt teması yoluyla yayılabilir. Özellikle enfekte kişinin deri lezyonları, ciltteki yaralar veya kabuklar ile temas risklidir. Mpox ayrıca enfekte bir kişinin vücut sıvılarıyla temas yoluyla da bulaşabilir.

Solunum yoluyla: Uzun süreli yüz yüze temas esnasında, enfekte bir kişinin solunum salgıları (örneğin öksürük veya hapşırık yoluyla yayılan damlacıklar) yoluyla da bulaşma riski vardır. Ancak, bu yol genellikle daha uzun süreli ve yakın temas gerektirir.

Kontamine yüzeyler: Mpox virüsü, enfekte kişinin dokunduğu veya vücut sıvılarının bulaştığı yüzeylere temas yoluyla da bulaşabilir. Bu tür yüzeylerle temas ettikten sonra ellerin yıkanmadan yüze, ağza, burna veya göze temas ettirilmesi virüsün bulaşmasına neden olabilir.

Anneden bebeğe: Mpox virüsü, enfekte bir anneden doğum sırasında bebeğe geçebilir. Ayrıca, hamilelik sırasında plasenta yoluyla da bebeğe bulaşma riski vardır.

Cinsel temas: Mpox, cinsel temas sırasında da bulaşabilir. Cinsel ilişki esnasında vücut sıvılarının ve cilt lezyonlarının teması, virüsün bulaşma riskini artırır.

Belirti ve bulguları nelerdir?

Maymun çiçeği hastalığı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntülere) neden olur. Yakınmalar, virüs ile temas ettikten sonra ortalama 1-2 hafta (5-21 gün) sonra ortaya çıkar.

Hastalığı ilk 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik görülür. Bu belirti ve bulguların çoğu birçok hastalıkta görülebilir ancak lenf bezi şişliğinin olması özellikle çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırmada önemlidir.

Ciltteki döküntüler, ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde ortaya çıkar; gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Avuç içi ve ayak tabaklarında, ağız içinde, genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabilir. Lezyon sayısı değişkendir; az sayıda veya çok fazla sayıda olabilir. Lezyonlar, düz bir kızarıklık şeklinde başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); ardından içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, genellikle 2-4 hafta sürer ve kendiliğinden iyileşir.

Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde hastalık ağır seyredebilir.

Tanısı nasıl konur?

M çiçeği hastalığından şüphe edildiği durumlarda lezyonlardan uygun şekilde elde edilmiş ve gerekli güvenlik önlemleri alınarak paketlenmiş örneklerin ilgili laboratuvara gönderilmesi gereklidir. Bu test, rutin laboratuvarlarda yapılamaz ancak gerekli malzemenin, personelin olduğu biyogüvenlik düzeyi 2 laboratuvarlarda yapılabilir.

Günümüzde tanı, PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) ile virüse ait DNA’nın örneklerde gösterilmesine dayanır.

Maymun çiçeği hastalığının tanısını kan örneklerinden koymak çok olanaklı değildir. Virüs kanda çok kısa süre kaldığından PCR ile saptamak genellikle mümkün olmaz. Antijen ve antikor testleri de daha önce uygulanan çiçek aşısı vb. nedenlerle her zaman doğru sonuç vermez.

Bianet